Diervriendelijk bouwen voor de dwergvleermuis

Utrecht staat voor diervriendelijk bouwen. Bij (bouw)werkzaamheden moet u rekening houden met dieren die beschermd zijn door omgevingswet. De gewone dwergvleermuis en zijn verblijfplaatsen vallen onder deze wet.

Kenmerken dwergvleermuis

De gewone dwergvleermuis is de meest voorkomende vleermuis van Utrecht. Als dit diertje zijn vleugels inklapt, is het net zo groot als een luciferdoosje. De mannetjes leven grotendeels alleen. De vrouwtjes vormen in de zomerperiode kraamgroepen van tientallen tot honderden dieren. Een vleermuisvrouwtje kan vanaf eind mei 1 jong per jaar krijgen. In juli krijgen de jonge vleermuizen vliegles.

Vleermuizen zijn nuttige dieren, ze eten bijvoorbeeld heel veel muggen. Vleermuizen zijn in het algemeen ongevaarlijk en zullen nooit in uw haren vliegen. Maar raak vleermuizen nooit aan. Er is een kleine kans dat ze bijten uit zelfverdediging en een ziekte overbrengen. Vleermuizen in Nederland dragen overigens niet het coronavirus bij zich. Vleermuizen zorgen zelden voor overlast en brengen geen schade toe aan uw gebouw. De omgevingswet beschermt alle soorten vleermuizen in Nederland, net als hun verblijfplaatsen.

Kwetsbare periode

De meest kwetsbare perioden voor vleermuizen zijn de (voor)zomer (15 mei tot en met 31 juli) en de winter (15 oktober tot en met 1 april). In deze perioden kunnen grote groepen tegelijkertijd aanwezig zijn. In de zomer hebben vleermuizen jongen. De jongen kunnen de eerste weken na hun geboorte nog niet vliegen. ’s Winters zijn vleermuizen in winterslaap. Bij verstoring hebben ze minimaal een half uur nodig om uit hun winterslaap te komen. Hierdoor kunnen ze niet of pas te laat reageren op veranderingen in hun omgeving. Ook is er in de winter zeer weinig voedsel voor ze aanwezig.

Hoe weet ik of er vleermuizen bij mij thuis wonen?

U kunt ontdekken of er vleermuizen zijn door:

• Op ramen, vensterbanken en muren te zoeken naar vleermuiskeutels. Ze zien eruit als hagelslagjes (zwart) en zijn tussen de vingers makkelijk te verpulveren.
• In de vroege ochtend, rond zonsopkomst rond uw huis te zoeken naar vleermuizen die langs en voor de gevel vliegen. Vaak draaien vleermuizen enkele rondjes in de lucht voordat ze op de muur landen en naar binnen kruipen.

Waar komen vleermuizen voor?

Overal in de stad komen vleermuizen voor. De meeste vleermuizen verblijven in spouwmuren van huizen en andere gebouwen, of ze kruipen weg in andere gaten/spleten. Daar merkt u als bewoners meestal niets van. Sommige andere vleermuissoorten verblijven in bijvoorbeeld boomholtes.

Vleermuizen wisselen regelmatig van verblijfplaats. In de winter overwinteren ze in grotere gebouwen zoals ziekenhuizen en verzorgingshuizen. Tijdens de lente, zomer en in het najaar wonen ze in kleinere gebouwen zoals woonhuizen, of gebouwen dicht bij water of groengebieden. Maar in de (voor)zomer kunnen grote groepen vrouwtjes verzamelen in grote en kleinere gebouwen om daar gezamenlijk hun jongen te krijgen en verzorgen (kraamverblijfplaats). Als gemeente doen we onderzoek naar deze plekken.

Wilt u als vrijwilliger bijdragen aan het onderzoek naar vleermuizen? Neem dan contact op met Utrecht Natuurlijk. 

Bij welke werkzaamheden kunnen verblijfplaatsen verloren gaan?

De volgende werkzaamheden aan uw huis kunnen gevaarlijk zijn voor de verblijfplaats van dwergvleermuizen:

• na-isolatie van het dak, specifiek de ruimte tussen dakbeschot en dakpan met bijvoorbeeld 'isoparels'
• na-isolatie van een spouwmuur, de ruimte tussen de buitenmuur en binnenmuur vullen met isolatiemateriaal
• dicht zetten van open stootvoegen (met bijvoorbeeld bijenbekjes)
• plaatsing van dakkapellen en dakramen
• plaatsen van nieuwe dakpannen
• herstel van scheefliggende of gebroken dakpannen
• herstel van losse of gescheurde loodslabben
• onderhoud en herstel van dakgoten
• onderhoud en vervangen van kozijnen
• onderhoud en vervangen van boeiborden en andere gevelbekleding
• het plaatsen van steigers tot een hoogte van de dakrand
• andere werkzaamheden waardoor de spouwmuur open komt te liggen

Doet u werkzaamheden die kunnen zorgen voor schade aan de verblijfplaatsen? Dit is een overtreding van de omgevingswet. U kunt hier een vergunning voor aanvragen, dit regelt u bij de provincie Utrecht via het omgevingsloket.

Maatregelen om dwergvleermuizen te beschermen bij uw werkzaamheden

Komen er in uw buurt vleermuizen voor en gaat u een verbouwing of renovatie uitvoeren? Geef deze informatie door aan uw aannemer en tref onderstaande maatregelen.

• Voer werkzaamheden aan (spouw)muren en daken niet uit in de kraamperiode (15 mei tot en met 31 juli) en winterrust (15 oktober tot en met 1 april) van de dwergvleermuis, maar wacht tot deze kwetsbare periodes voorbij zijn (1 april tot en met begin mei en 1 september tot en met 14 oktober).
• Wijs uw aannemer op de aanwezigheid van vleermuizen. Vraag hem om rekening te houden met de verblijfplaatsen en de dieren niet te verstoren, anders kunnen (jonge) vleermuizen overlijden.
• U kunt een vergunning aanvragen, dit regelt u bij de provincie Utrecht via het omgevingsloket.
• Let op met het plaatsen van steigers met doeken. De vleermuizen hebben een aanvliegroute nodig van en naar hun verblijfplaats en kunnen verstrikt raken in de steigerdoeken.
• Is uw gebouw een overwinteringsplek of een kraamverblijfplaats, maar wilt u renoveren of verbouwen? Dan is maatwerk nodig. In overleg met een vleermuisexpert wordt een plan gemaakt hoe om te gaan met de vleermuizen voor, tijdens en na de renovatie of verbouwing.
• Behoud verblijfplaatsen door uw spouwmuur weer toegankelijk te maken. Of bied vervangende verblijfplaatsen aan in de vorm van vleermuiskasten, bijvoorbeeld in uw spouwmuur of aan uw buitengevel. Een kast in uw spouwmuur is duurzamer dan een kast aan uw buitengevel en biedt een beter leefklimaat voor vleermuizen.
   

Meer informatie

Meer weten over de gewone dwergvleermuis?

Lees meer over ecologisch onderzoek en informatie, maatregelen en activiteiten