Slavernijverleden
Meer weten over het koloniale en slavernijverleden van Utrecht?
Op 23 februari 2022 heeft burgemeester Sharon Dijksma namens het college van Utrecht excuses aangeboden voor de rol van hun voorgangers in het koloniale en slavernijverleden van de stad. Dit gebeurde naar aanleiding van de resultaten uit het onderzoek 'Slavernij en de stad Utrecht'.
Uit het onderzoek blijk dat Utrecht sterk betrokken was bij de koloniale handel en slavernij, en dat Utrecht veel voordeel had van de opbrengsten. Utrechters uit alle lagen van de bevolking hebben aangezet tot, investeerden in en verdienden geld aan slavernij in Amerika, Afrika en Azië. Burgemeester Dijksma bood haar excuses aan namens het college van burgemeester en wethouders. Tijdens een besloten bijeenkomst in de Janskerk maakte ze excuses voor de langdurige betrokkenheid van het stadsbestuur bij de koloniale slavenhandel en de onderdrukking en uitbuiting van de tot slaaf gemaakten.
Monument slavernijverleden
Het slavernijmonument van Vlucht en Verzet is op 30 juni 2023 onthuld in het Griftpark. Kunstenaar Patricia Kaersenhout heeft het monument gemaakt. Initiatiefnemers, nazaten, inwoners en bestuurders hebben tijdens de herdenking van Keti Koti samen stilgestaan bij het moment dat het 150/160 jaar geleden is dat totslaafgemaakten hun vrijheid terugkregen.
Podcast en goede ideeën slavernijverleden in Utrecht
Op 23 februari 2023 was het 1 jaar geleden dat de burgemeester haar excuses uitsprak over de rol van het stadsbestuur in het slavernijverleden. De gemeente kondigde ook aan om op verschillende manieren aandacht te besteden aan het onderwerp. Bijvoorbeeld door het boek 'Slavernij en de stad Utrecht' gratis beschikbaar te stellen en subsidie te geven aan verschillende initiatieven.
Sporen van het slavernijverleden
We hebben ook stilgestaan bij de effecten van het slavernijverleden op de inwoners van onze stad. Sporen van dit verleden zijn zichtbaar in de moderne cultuur, architectuur en samenleving, en worden ervaren door bewoners van wie de voorouders uit de voormalige koloniën komen. Vooral inwoners die voorouders hebben uit de landen waar slavernij was, voelen die invloed nog steeds. De erge gebeurtenissen en het niet naleven van mensenrechten hebben bij inwoners met voorouders uit landen waar slavernij was, diepe sporen achtergelaten die nog steeds voelbaar zijn. Daarom wil het stadsbestuur graag het gesprek aangaan over het slavernijverleden met de inwoners om meer bewustzijn te creëren over deze pijnlijke bladzijde in de Utrechtse geschiedenis. Zo wordt er op verschillende manieren aandacht besteed aan het thema.
We zetten ons in om de kennis over het koloniale en slavernijverleden te vergroten en om te laten zien hoe het nog steeds invloed heeft op onze samenleving vandaag de dag.
Daarnaast zijn er podcasts gemaakt.
U kunt de podcast ‘Volg de Utrechtse sporen’ van Nancy Jouwe en Tessa Hofland luisteren. Zodat u de wandeling zelf kunt maken over de sporen van het Utrechtse koloniale en slavernijverleden in Utrecht. In nog geen 1,5 kilometer maken Jouwe en Hofland een tijdreis van 3 eeuwen. De afstand van deze stadswandeling is in meters niet groot, de stappen door de tijd en het verleden wel. Het slavernijverleden van Utrecht is sterk verweven met de geschiedenis van de stad maar vaak onzichtbaar.
Utrecht bewijst dat steden in het Nederlandse binnenland ook een slavernijverleden kunnen hebben. Van steden als Middelburg, Rotterdam en Amsterdam is bekend dat zij verdienden aan de slavenhandel. Utrecht hoort ook in dat rijtje. De stad was vanaf het begin betrokken bij de koloniale handel.
Ook in Utrecht is geïnvesteerd met geld uit de slavenhandel. Hoe werken die opbrengsten nog door in het heden? Welke economische systemen zijn ontstaan in deze historische periode? Je hoort het in deze 2e aflevering. De muziek en spoken word is van Sites of Memory. Dit zijn de artiesten die in deze aflevering te horen zijn: Toni Giselle Stuart en Jörgen Gario. De 3 sprekers uit de aflevering zijn: Pepijn Brandon, Wim Manuhutu en Matthijs Kuipers.
Het slavernijverleden werkt niet alleen door in mensen en gebouwen, ook in instellingen. Denk aan de Universiteit Utrecht, een van de oudste universiteiten van Nederland. Of denk aan de kerk. Utrecht was eeuwenlang een kerkelijk centrum voor katholieken en protestanten. Kijk je naar die kant van het slavernijverleden, dan zie je snel ook iets anders: de abolitionisten, mensen die streden voor afschaffing van de slavernij. Halverwege de negentiende eeuw werd Utrecht het centrum van het Nederlandse abolitionisme. Ook daar waren zeer religieuze mensen en academici bij betrokken.
De sporen van het Utrechtse slavernijverleden vind je over de hele wereld, dus ook door Nederland. Belle van Zuylen woonde bijvoorbeeld niet alleen in Utrecht, ze heeft ook op Slot Zuylen in Oud Zuylen gewoond. Volg je de Vecht verder, naar Maarssen, dan kom je langs grote landhuizen. Je hoort in deze aflevering meer over Vechtenstein, Doornburgh en Goudestein. De laatste uitgelichte locatie is midden in de Kaapse Bossen, in Doorn.
Dubbele 1e aflevering
In de 1e aflevering van de podcast loop je samen met podcastmaker Tessa van Loo en Historicus Nancy Jouwe door Utrecht. Je hoort over een man die aan de Oudegracht woonde en met iedere misdaad wist weg te komen. Over Sibilla van Batavia, die niet alleen haar thuis maar ook haar naam kwijtraakte. Over een groot tegenstander van de slavernij en nog veel meer. Zie dit rondje Utrecht als een introductie over het Utrechtse slavernijverleden.
Download de flyer met de route
In de volgende afleveringen gaan we dieper in op de geschiedenis.
‘Volg de Utrechtse sporen’ wordt mede mogelijk gemaakt door de gemeente Utrecht en dankzij het HKU fine arts fellowship van Nancy Jouwe 2022-2025.
Op 30 juni 2021 is het boek Slavernij en de stad Utrecht verschenen met de resultaten van een onderzoek naar het Slavernijverleden van Utrecht. Wilt u meer weten over de geschiedenis van de slavernij in Utrecht? Kijk dan op sporenvanslavernijutrecht.nl. In Utrecht zijn 2 wandelingen met het koloniale- en slavernijverleden van Utrecht als thema:
- Sporen van slavernij Utrecht; onder begeleiding van een gids.
- Bitterzoete Route Lombok; digitaal.
Herdenking, viering en afschaffing slavernij
Comité 30 juni / 1 juli Utrecht (Keti Koti Utrecht) vergroot het bewustzijn rondom het trans-Atlantisch slavernijverleden van Utrecht. Zodat het een verhaal van ons allemaal wordt. Dat doet Keti Koti Utrecht door inwoners, verleden en heden met elkaar te verbinden. Op 1 juni start de Keti Koti herdenkingsmaand en organiseren zij de aftrap van Keti Koti in Bibliotheek Neude.
De hele maand vindt u activiteiten in de stad om u te verdiepen in het slavernijverleden. Op 30 juni vindt de herdenking plaats in het Griftpark. Op 1 juli vieren we Keti Koti met een inspirerend programma vol muziek, kunst, stalletjes met eten en andere activiteiten.
Subsidie achternaamswijziging
Kent u inwoners die nazaat zijn van tot slaafgemaakte mensen die hun achternaam willen wijzigen, omdat deze verwijst naar het pijnlijke verleden van hun voorouders? Zij kunnen een tegemoetkoming aanvragen voor de kosten van de achternaamswijziging.
Subsidie slavernijverleden 2024
In 2022 en 2023 ondersteunden we bijna 20 projecten om het slavernijverleden van de stad meer bekendheid te geven. Ook in 2024 willen we hieraan blijven werken. Hebt u een idee hoe we het slavernijverleden beter kunnen laten zien in de stad? U kunt hier subsidie voor aanvragen.
Vraag subsidie aan voor het laten zien van het slavernijverleden