2 keer Werelderfgoed voor Utrecht

Maar liefst vier terreinen in de gemeente zijn onderdeel van de Limes. Het gaat om het Domplein, park Groot Zandveld, drie stukken buurtgroen in De Balije, Veldhuizen en Vleuterweide en het park rond Castellum Hoge Woerd. Wethouder Anke Klein (Erfgoed) is trots. “Dit is erkenning voor iets dat veel Utrechters al heel lang voelen: dat de Neder-Germaanse Limes historisch belangrijk, uitzonderlijk en onvervangbaar is”, zegt ze. De Werelderfgoedstatus is toegekend vanwege de bijzondere condities waarin de archeologische resten in de bodem bewaard zijn gebleven. 

Vlag op de Domtoren

Afgelopen maandag werd de Nieuwe Hollandse Waterlinie ook al uitgeroepen tot Werelderfgoed, als uitbreiding op de Stelling van Amsterdam. Samen vormen ze nu de Hollandse Waterlinies. In en om Utrecht zijn 16 verdedigingswerken te vinden die onderdeel uitmaken van de historische linie. Acht hiervan in bezit van de gemeente Utrecht, te weten: Fort aan de Klop, Fort de Bilt, Fort de Gagel, Fort Blauwkapel en de Vier Lunetten. Dat de gemeente Utrecht er nu in een paar dagen tijd twee officiële Werelderfgoederen bij heeft, is uniek te noemen.

Om de twee recente plaatsingen op de Unesco Werelderfgoedlijst te vieren, zal woensdag de stadsvlag op de Domtoren van Utrecht worden gehesen. Rond Open Monumentendag zullen op verschillende locaties publieksactiviteiten georganiseerd worden. De gemeente Utrecht telt nu in totaal drie cultuurhistorische Unesco Werelderfgoederen. Naast de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Neder-Germaanse Limes stond het Rietveld Schröderhuis al op de Werelderfgoedlijst. Utrecht heeft daarnaast nog twee Unesco-labels: het Utrechts Psalter is ingeschreven op de Unesco-lijst voor documentair erfgoed en Utrecht is door Unesco benoemd tot City of Literature.

De Limes: grens van het Romeinse wereldrijk

De Limes, vandaag uitgeroepen tot Unesco Werelderfgoed, is de vroegere grens van het Romeinse Rijk dat zich 2000 jaar geleden uitstrekte van Noord-Engeland tot Egypte en van Syrië tot Marokko. De grens werd op de meeste plaatsen bewaakt door een systeem van forten, wachttorens en wegen. In Nederland bestond de Limes uit ongeveer 20 forten (castella), die met elkaar verbonden waren door een weg op de zuidoever van de Rijn. Die stroomde toen van Duitsland via Nijmegen, dwars door Utrecht tot Katwijk aan Zee. Het nieuwe Werelderfgoed omvat 19 terreinen in de provincies Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland.

Op de onderstaande afbeelding zijn de Utrechtse terreinen van het Werelderfgoed Neder-Germaanse Limes weergegeven.

Historie in Utrecht

In de gemeente Utrecht is de erfenis uit de Romeinse tijd op diverse plaatsen aansprekend terug te vinden. Zo zijn er twee forten. Onder het Domplein bevinden zich de restanten van fort Trajectum, deze zijn met de historische attractie DOMunder te bezoeken. En in De Meern bevindt zich Castellum Hoge Woerd, een opvallende eigentijdse herbouw van het Romeinse fort dat daar gevestigd was.

In Castellum Hoge Woerd is ook het rivierschip geëxposeerd dat in 2003 in Veldhuizen werd opgegraven. Dit is het meest compleet bewaarde Romeinse rivierschip van Noordwest-Europa. In park Groot Zandveld in Leidsche Rijn zijn de contouren van een Romeinse wachtpost nog zichtbaar. En in de Balije en Vleuterweide zijn delen van de doorgaande Limesweg teruggebracht als wandelpad.